Αθαμανικά όρη (Τζουμέρκα )
17.01.2016.
Τα Αθαμανικά όρη ή Τζουμέρκα είναι μεγάλη οροσειρά της δυτικής Ελλάδας, που ουσιαστικά αποτελεί τμήμα της ευρύτερης οροσειράς της Πίνδου.
Τα Αθαμανικά όρη οφείλουν την ονομασία τους στο αρχαιοελληνικό φύλο των Αθαμάνων που ήταν εγκατεστημένο στην περιοχή αυτή. Οι Αθαμάνες άκμασαν κυρίως τον 3ο και 2ο αιώνα π.Χ. όπου διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στις συγκρούσεις μεταξύ Μακεδόνων και Αιτωλών.
Το όνομα Τζουμέρκα είναι σλαβικής προέλευσης και γραμμένη την πρωτοβλέπουμε σε χειρόγραφο του 1225μΧ.
Πιο πιθανή είναι η εξήγηση του Vasmer ότι προέρχεται από την σλαβική λέξη για το τρελοβότανο. (Ελλέβορος).
Κατά μια εκδοχή η οροσειρά χωρίζεται σε δύο επιμέρους τμήματα το βόρειο τμήμα που ονομάζεται Κακαρδίτσα και το νότιο τμήμα που είναι τα κυρίως Τζουμέρκα.
Το βόρειο τμήμα που βρίσκεται στα όρια των νομών Ιωαννίνων και Τρικάλων ονομάζεται Κακαρδίτσα και σε αυτό ανήκει η υψηλότερη κορυφή της οροσειράς Κακαρδίτσα με υψόμετρο 2.429 μέτρα.
Άλλες υψηλές κορυφές της Κακαρδίτσας είναι οι: Καταραχιάς (2.299μ), Χίλια εξήντα (2.253μ), Τσούμα Πλαστάρι (2.188μ) , Κρυάκουρας (2.100μ), Φούρκα (2.100μ), Καταφύγι (2098.) και Βαρικό (2.007μ).
Χωρίζεται από τον Λάκμο από τα ρέματα Νέγκρη και Μονοδέντρι ενώ ενώνεται με αυτόν με τον αυχένα Μπάρο. Από το νοτιότερο τμήμα των Τζουμέρκων χωρίζεται από το Μελισσουργιώτικο ποτάμι και ενώνεται με αυτόν με τον αυχένα των Μελισσουργών.
Το νότιο τμήμα είναι τα κυρίως Τζουμέρκα και ανήκει στο μεγαλύτερο τμήμα του στον νομό Άρτας με ψηλότερη κορυφή το Καταφίδι (ή Καταφύδι) με υψόμετρο 2.393 μέτρα.
Άλλες ψηλές κορυφές είναι οι: Στρογγούλα (2.107μ), Γερακοβούνι (2.211μ), Αγκάθι (2.392μ) και Σκλάβα (2.067 μ).
Ορίζεται δυτικά από την κοιλάδα του Αράχθου, ανατολικά από τον Αχελώο, στα βορειοανατολικά χωρίζεται από την Κακαρδίτσα από το Μελισσουργιώτικο ποτάμι, ενώνεται με αυτόν με τον αυχένα των Μελισσουργών και νότια συνδέεται με τα Όρη Βάλτου.
Άλλη εκδοχή υποστηρίζει ότι η Κακαρδίτσα δεν ανήκει στα Τζουμέρκα και είναι διαφορετικό βουνό με σημείο ταύτισης τον αυχένα Μελισσουργών.
Τα Αθαμανικά όρη έχουν χαρακτηριστεί μία από τις σημαντικές περιοχές για πουλιά της Ελλάδας (ΣΠΠΕ)] και έχουν ανακηρυχθεί σε Εθνικό Πάρκο (Εθνικό Πάρκο Τζουμέρκων, Περιστερίου και χαράδρας Αράχθου).
Το βουνό αποτελείται από ασβεστόλιθο και φλύσχη με ένα μεγάλο πλήθος πηγών και μικρών ποταμών να το διατρέχουν και να σχηματίζουν πολλούς καταρράκτες, οι οποίοι καταλήγουν στον Άραχθο και στον Αχελώο. Στα ανατολικά του βουνού απλώνονται τα δύο οροπέδια της Κωστελάτας, ένα από τα πιο ιστορικά βοσκοτόπια της Ελλάδας.
Τα Τζουμέρκα έχουν πυκνά δάση. Στα χαμηλά και στις χαράδρες απαντώνται πουρνάρια, αριές, φυλίκια, κουμαριές, κουτσουπιές, κοκκορεβυθιές και δάφνες, πιο ψηλά αναπτύσσονται φυλλοβόλα όπως γάβροι, φράξοι, σφενδάμια, βελανιδιές, οστριές, καστανιές και λίγες οξιές. Στα ρέματα αναπτύσσονται πλατάνια, ιτιές και σκλήθρα, λίγο ψηλότερα αναπτύσσονται δάση κωνοφόρων (έλατα και μαυρόπευκα) και στις κορφές απλώνονται τα μεγάλα αλπικά οροπέδια της περιοχής με τα στεπόμορφα χορτολίβαδα.
Συνολικά, στην περιοχή των Τζουμέρκων έχουν καταγραφεί περισσότερα από 500 είδη φυτών, αλλά θεωρείται ότι υπάρχουν πολλά περισσότερα καθώς το βουνό δεν έχει μελετηθεί διεξοδικά. Αξίζει να σημειωθεί ότι στις ανατολικές πλαγιές έχει διαπιστωθεί η παρουσία της ορχιδέας Ophrys insectifera, ενός σπάνιου είδους ορχιδέας της Ευρώπης που η Ελλάδα είναι το ανατολικότερο σημείο εξάπλωσης της.
Εκτιμάται ότι στην περιοχή απαντούν περίπου 100 είδη πουλιών μερικά από τα οποία είναι πολύ σπάνια όπως το όρνιο και ο ασπροπάρης. Άλλα αρπακτικά είδη που ζουν στο βουνό είναι ο χρυσαετός, ο σταυραετός, η γερακίνα, ο πετρίτης, το βραχοκιρκίνεζο, το διπλοσάινο, ο σφηκιάρης, το ξεφτέρι, ο μπούφος και ο φιδαετός. Η ορνιθοπανίδα συμπληρώνεται από είδη όπως βραχοτσοπανάκοι, μαύροι δρυοκολάπτες, σταυρομύτες, κιτρινοκαλιακούδες, κοκκινοκαλιακούδες, κοράκια, βουνοτσιροβάκοι, αετομάχοι, γυδοβυζάχτρες, γαλαζοκότσυφες, πυρροκότσυφες, τοιχοδρόμοι, χιονόσπινοι, χιονόστρουθοι, ενώ σημαντική είναι η παρουσία από σπάνιες πετροπέρδικες.
Η ερπετοπανίδα περιλαμβάνει την πολύ σπάνια οχιά των λιβαδιών (Vipera ursinii) με τα Τζουμέρκα να αποτελούν το νοτιότερο σημείο εξάπλωσης στην Ευρώπη. Άλλα είδη είναι ο αλπικός τρίτωνας, η σαλαμάνδρα, η κιτρινομπομπίνα, ο γραικοβάτραχος, ο φρύνος, η πρασινόσαυρα, το νερόφιδο, η σαΐτα και η κοινή οχιά.
Από τα θηλαστικά σημαντική είναι η περιστασιακή παρουσία της αρκούδας, του λύκου και του αγριόγατου. Αλλά είδη είναι οι βίδρες, τα ζαρκάδια, οι αγριόχοιροι, οι νυφίτσες, τα κουνάβια, οι ασβοί, οι αλεπούδες, οι λαγοί, οι δασομυωξοί, οι δεντρομυωξοί και οι σκίουροι. Τα αγριόγιδα, αν και έχουν κυνηγηθεί πολύ, ακόμα ζούνε στις πιο απομακρυσμένες περιοχές του βουνού.
Στα νερά των γύρω ποταμών ζουν εννέα είδη ψαριών, με πιο χαρακτηριστικό είδος την πέστροφα.
Τα Τζουμέρκα είναι ένα ορεινό συγκρότημα με ιδιαίτερη ομορφιά και σπάνιες για τα Ελληνικά βουνά, χειμερινές συνθήκες κατάλληλες για τους λάτρεις των ορεινών σπορ.
Κάθε χειμώνα δημιουργούνται για κάποιο διάστημα, τέλειες συνθήκες για ορειβατικό σκι χειμερινή αναρρίχηση και ορειβασία σε όλες τις πλευρές του βουνού που διαρκούν περισσότερο από κάθε άλλο ορεινό όγκο της Ελλάδας.
Τα Αθαμανικά όρη ή Τζουμέρκα στην κεντρική Πίνδο και τα χωριά που απλώνονται στην περιοχή, με λιγοστούς χώρους διαμονής και εστίασης, αποτελούν έναν από τους εναπομείναντες «παραδείσους» της γης, με εκπληκτικές φυσικές ομορφιές και με τουριστική ανάπτυξη που δεν έχει αλλοιώσει το περιβάλλον.
Πιο πιθανή είναι η εξήγηση του Vasmer ότι προέρχεται από την σλαβική λέξη για το τρελοβότανο. (Ελλέβορος).
Εκτιμάται ότι στην περιοχή απαντούν περίπου 100 είδη πουλιών μερικά από τα οποία είναι πολύ σπάνια όπως το όρνιο και ο ασπροπάρης. Άλλα αρπακτικά είδη που ζουν στο βουνό είναι ο χρυσαετός, ο σταυραετός, η γερακίνα, ο πετρίτης, το βραχοκιρκίνεζο, το διπλοσάινο, ο σφηκιάρης, το ξεφτέρι, ο μπούφος και ο φιδαετός. Η ορνιθοπανίδα συμπληρώνεται από είδη όπως βραχοτσοπανάκοι, μαύροι δρυοκολάπτες, σταυρομύτες, κιτρινοκαλιακούδες, κοκκινοκαλιακούδες, κοράκια, βουνοτσιροβάκοι, αετομάχοι, γυδοβυζάχτρες, γαλαζοκότσυφες, πυρροκότσυφες, τοιχοδρόμοι, χιονόσπινοι, χιονόστρουθοι, ενώ σημαντική είναι η παρουσία από σπάνιες πετροπέρδικες.
